Natychmiastowe przelewy w euro, czyli rewolucja w płatnościach walutowych

Natychmiastowe przelewy w euro z obligatoryjnym mechanizmem weryfikacji odbiorcy przez bank – oto nowości w płatnościach, które są efektem decyzji Parlamentu Europejskiego z lutego br. W strefie euro przepisy w tej sprawie wejdą w życie w przyszłym roku, w krajach spoza strefy euro – w 2027. Dla banków oznacza to nowe obowiązki i konieczność dostosowania infrastruktury.

To właśnie na dostawcach usług płatniczych spocznie obowiązek weryfikacji odbiorcy natychmiastowych przelewów w euro, i to głównie z tego powodu banki już teraz powinny zacząć prace nad dostosowaniem infrastruktury i rozwiązań systemowych do nowo wymaganych procedur.

Rewolucja w dwóch obszarach

Chodzi o Rozporządzenie PE o nazwie Instant Payments Regulation (IPR) (Rozporządzenie UE 2024/886). Przepisy te to duża rewolucja w zakresie obsługi płatności w euro w dwóch obszarach.

Po pierwsze: płatności natychmiastowe w euro – to całkowita nowość. Obecnie, czy to w krajach strefy euro, czy poza nią, przelewy we wspólnej walucie wymagają co najmniej jednego, a często dwóch dni oczekiwania przez odbiorcę na wpłynięcie środków na konto.

Zgodnie z nowymi przepisami, środki wysłane do odbiorcy mają być zaksięgowane u niego w ciągu 10 sekund od wysłania przez nadawcę. Płatności takie mają być dostępne w reżimie 24/7 w każdym banku, który obsługuje zwykłe przelewy w euro. 

Parlamentarzyści zadbali o to, by takie operacje finansowe nie były zbyt dotkliwe dla naszych portfeli –  przelewy te mają być obciążone opłatą nieprzekraczającą prowizji za zwykły transfer. 

Weryfikacja również natychmiastowa

Drugi obszar zmian jest równie frapujący: to weryfikacja danych odbiorcy przelewu. Zgodnie z nowymi przepisami, nadawca przelewu otrzyma informację, czy dane odbiorcy podane w trakcie przelewu przez niego, są zgodne z rzeczywistym właścicielem uznawanego rachunku po stronie banku odbiorcy. 

Nadawca powinien otrzymać informację w rodzaju: „zgodność”, „brak zgodności”, „bliska zgodność”. W tym ostatnim przypadku bank nadawcy teoretycznie ma wskazać nadawcy nazwę odbiorcy powiązaną z rachunkiem na przelewie (artykuł 5c pkt 2 dodany rozporządzeniem do dyrektywy UE o usługach płatniczych). Wydaje się, że takie rozwiązanie stanie pod znakiem zapytania ze względu na nasze rodzime przepisy o Ochronie danych osobowych i Prawo Bankowe. Przepisy zakładają, że będzie to usługa płatna i na życzenie klienta, dostępna zarówno w bankowości internetowej, jak i mobilnej. Klient będzie mógł z niej zrezygnować. 

Zgodnie z przepisami, w kontekście przelewów natychmiastowych SEPA, banki również powinny sprawdzić, czy którykolwiek z ich klientów podlega sankcjom lub innym środkom ograniczającym związanym z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. BMS od wielu lat dostarcza sektorowi bankowego rozwiązania technologiczne w obszarze AML (z ang. Anti-Money Laundering), zapobiegające praniu brudnych pieniędzy. 

Wyzwanie dla sektora

Jeśli ostatecznie przepisy dotyczące walidacji nie będą zakwestionowane przez instytucje zajmujące się ochroną danych osobowych i będą utrzymane, to z pewnością właśnie one będą stanowić największe wyzwania dla sektora usług finansowych. 

Jak bowiem przeprowadzić taką wymianę informacji pomiędzy bankami w skali całej UE? Jak określić stopień zbieżności danych odbiorcy? To tylko dwa podstawowe pytania, które się nasuwają. Możliwe, że na rynku polskim takim integratorem wymiany informacji będzie KIR. Natomiast wciąż otwartym pytaniem jest forma wymienianych w tym celu komunikatów (być może na wzór Wielkiej Brytanii będą to komunikaty acmt.023.001.04 IdentyficationVerificationRequest i acmt.024.001.04 IdentificationVerificationReport)?

Pozostaje wreszcie kwestia określenia stopnia bliskości zgodności: jaki procent różnic będzie progiem, “magiczną granicą” zgodności? Zapewne to pytanie będzie, a może nawet już jest, przedmiotem wielu dyskusji wewnątrz banków, a być może też na korytarzach Parlamentu Europejskiego. 

Ważną rzeczą jeszcze w zakresie weryfikacji odbiorcy jest to, że przelewy natychmiastowe SEPA przecierają w tym zakresie szlaki, gdyż ta sama funkcjonalność jest planowana dla wszystkich przelewów w ramach PSD3/PSR.

Na koniec warto zaznaczyć, że nowy rodzaj płatności będzie obsługiwany zapewne w podobnym modelu jak obecne standardowe przelewy SEPA: albo poprzez banki-matki (banki właścicielskie), albo przez KIR, który najprawdopodobniej rozwinie swoją ofertę obsługiwanych przelewów SEPA o przelewy SEPA Instant (co ciekawe, taka oferta już kiedyś istniała w KIR). 

Podsumujmy wyzwania stojące przed bankami:

1. Wdrożenie infrastruktury i rozwiązań systemowych do obsługi płatności natychmiastowych
2. Wdrożenie mechanizmów weryfikacji IBAN – tutaj dodatkowym problemem jest fakt, że sam rynek europejski jest rozdrobniony i w różnych krajach obowiązują różne mechanizmy weryfikacji przelewów (np. SurePay w Holandii czy SEPAmail DIAMOND we Francji).

Rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE 19 kwietnia br. Na wejście zmian w życie wyznaczono odpowiednie terminy. I tak – odbiór płatności natychmiastowych – w ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji, wysyłanie płatności – w ciągu 18 miesięcy dla banków strefy euro. Odpowiednio: w ciągu 33 i 39 miesięcy dla krajów spoza strefy euro. Obowiązek weryfikacji odbiorcy – odpowiednio 18 i 39 miesięcy.

Jak widać, na szczęście polski sektor usług finansowych ma jeszcze trochę czasu na dostosowanie się, ale warto już teraz śledzić informacje w tej sprawie, jakie docierają do nas z Brukseli i polskiego parlamentu.

BMS od 25 lat wspiera instytucje finansowe dostarczając im wysokiej jakości oprogramowanie do przetwarzania płatności. Naszym wiodącym rozwiązaniem jest OZYRYS – hub płatniczy, który m.in. obsługuje przetwarzanie następujących typów płatności: Elixir, Sorbnet2, Express Elixir, SEPA, Swift, Target2, transakcje gotówkowe (wpłaty otwarte i zamknięte, wypłaty otwarte i zamknięte). Jesteśmy oficjalnym partnerem Swift.